2.5.   Wetenschappelijk onderzoek binnen het onderwijs

dr. Ir. Jenny van der Steen

Specialisten ouderengeneeskunde die opgeleid worden in Leiden kunnen bogen op een goed begrip van evidence-based medicine. Dat is ons doel. Tijdens hun opleiding beoordelen zij niet alleen gepubliceerd onderzoek op hun waarde; zij leren ook de voetangels en klemmen kennen die bij het zelf doen van onderzoek horen. En hoe zich dat vertaalt in de kwaliteit van het bewijs dat er is voor een behandeling of handelwijze bij zorgafhankelijke ouderen. Want door het zelf uitvoeren van een leeronderzoek, vanaf vraagstelling tot presentatie van resultaten, ontstaat het inzicht dat onderzoeksresultaten zelden met weinig inspanning ontstaan. Of zonder keuzes in de loop van het proces, ondanks een goed onderzoeksplan. Dus zeker niet uit het kaarsrechte pad dat in de methode sectie van wetenschappelijke artikelen doorgaans wordt beschreven om een kort, strak en begrijpelijk verhaal te leveren. Daarom is een wetenschappelijk leeronderzoek onderdeel van de wetenschappelijke vorming.

In 2018 heeft het leeronderzoek een nieuw onderwerp gekregen: pijn en onwelbevinden bij verpleeghuisbewoners met cognitieve beperkingen. Dit sluit aan bij expertise en projecten van de afdeling PHEG rond palliatieve zorg voor mensen met cognitieve of uitingsbeperkingen door dementie of andere oorzaken. De AIOS observeren gedrag van bewoners met meetinstrumenten. Die leren zij toe te passen door te oefenen met op video opgenomen bewoners. De start van dit nieuwe leeronderzoek had wat voeten in aarde. In eerste instantie wilde de medisch-ethische toetsingscommissie geen onderzoek goedkeuren zonder expliciet vooraf opgestelde onderzoeksvragen. Normaalgesproken heeft goed onderzoek die natuurlijk altijd. Gelukkig konden wij de commissie ervan overtuigen dat er weliswaar veel relevante vragen bij deze veelzijdige dataverzameling te bedenken zijn, maar dat het nauwelijks mogelijk is om bij het onderzoek over pijn en onwelbevinden “onethische onderzoeksvragen” op te stellen. Onderzoeksvragen die de wetenschappelijke staf ook beoordeelt. Gelukkig is het nu toch haalbaar dat AIOS nog steeds hun eigen onderzoeksvraag opstellen.

De AIOS zijn zeker met goede onderzoeksvragen gekomen. Zoals hoe zelfrapportage zich verhoudt tot observaties met pijn screeningsinstrumenten. Bovendien kwamen zij met verbeteringen in het onderzoek zelf, voor toch eerder beproefde onderdelen van de vragenlijst. Dat is exact wat wij willen bereiken: AIOS die met een scherpe blik kunnen kijken naar de waarde van wetenschappelijk onderzoek!