Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde, coördinator
Algemeen
De kaderopleiding geïntegreerde eerstelijn ouderengeneeskunde richt zich enerzijds op het verkrijgen van aanvullende competenties ten behoeve van het werken als specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn, verdiepen van de kennis van de huisarts over ouderengeneeskunde en anderzijds op het vervullen van een voortrekkersrol op lokaal en regionaal/landelijk niveau.
Het is belangrijk dat de kaderartsen een zelfbewuste, innovatieve en initiërende houding aannemen, een visie op ouderenzorg hebben, specifieke kennis van de partijen in de eerstelijns gezondheidszorg hebben, projectmatig kunnen werken en weten hoe zij hiervoor de noodzakelijke financiering kunnen regelen.
Ontwikkeling opleiding
Sinds de start van de kaderopleiding is in het werkveld veel veranderd. De samenwerking met verschillende partijen in de eerste lijn krijgt meer en meer vorm. Om te voldoen aan de behoefte van samenwerken en afstemmen, als ook het gezamenlijk innemen van een voortrekkersrol in de regio, worden huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde sinds 2017 gezamenlijk opgeleid. In oktober 2018 is wederom een gemengde groep van 8 huisartsen en 16 specialisten ouderengeneeskunde gestart. In juni 2019 is de eerste gemengde groep afgestudeerd (zie foto). Uit de evaluatie blijkt dat juist het gezamenlijk opleiden nog beter laat zien waar beide beroepsgroepen elkaar aanvullen, ondersteunen en versterken. De enthousiaste reacties van de deelnemers heeft er mede toe geleid dat in oktober 2019 ook weer een nieuwe groep gestart is met 6 huisartsen en 10 specialisten ouderengeneeskunde. Nieuw in deze opleiding zijn de zgn. site-visits. Beide opleidingsgroepen zijn in december op bezoek geweest bij het ministerie van VWS. In 2020 staan er nog 2 site-visits op het programma. In september 2020 begint er weer een nieuwe groep aan de opleiding.
Kaderarts eerste lijn
Na de opleiding zetten kaderartsen eerstelijn ouderengeneeskunde zich op diverse manieren in voor de ouderenzorg in hun regio of vanuit de zorgorganisatie of vanuit een zorggroep of op landelijk niveau. Kaderartsen eerstelijn ouderengeneeskunde kunnen lid worden van de expertgroep Landelijke adviesgroep eerstelijns ouderengeneeskunde (Laego).
Laego is de samenwerkingsorganisatie van kaderartsen eerstelijns ouderengeneeskunde (huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde). Samen zetten de kaderartsen zich in om duidelijke richting te geven aan de ouderenzorg. Onderling wisselen zij ervaringen en best practices uit.
Opleiding bijzondere bekwaamheid Huntingtonzorg
Fleur Veldkamp en Kasper van der Zwaan
De opleiding “Bijzondere bekwaamheid Huntingtonzorg”
De opleiding tot erkenning van de bijzondere bekwaamheid Huntingtonzorg is een 3-jarige parttime opleiding voor specialisten ouderengeneeskunde die werkzaam zijn in de (institutionele) Huntington zorg in Nederland. De opleiding kent in totaal vijftien opleidingsdagen (vijf per jaar) wordt ontwikkeld en georganiseerd door de opleiding specialisme ouderengeneeskunde van het LUMC en gefaciliteerd door Boerhave Nascholingen (zie www.boerhavenascholingen.nl). Aan de opleiding zijn toonaangevende specialisten verbonden die alle facetten van de Huntingtonzorg belichten.
De eerste groep van 12 Specialisten Ouderengeneeskunde is in september 2018 van start gegaan.
De ziekte van Huntington
De ziekte van Huntington is een autosomaal dominant erfelijke aandoening met een degeneratief karakter. De ziekte wordt veroorzaakt door een te hoog aantal CAG repeats (>35) op de korte arm van Chromosoom 4, hetgeen primair tot uiting komt in degeneratie van de Basale Ganglia. De ziekte openbaart zich meestal tussen het 35e-45e levensjaar en kent een gemiddelde ziekteduur van 10-15 jaar. De overervingskans is 50%. De ziekte gaat gepaard met neuropsychiatrische-, motorische (o.a. chorea) en cognitieve stoornissen. In Nederland zijn er ongeveer 1700 patiënten en 6.000-7.000 risicodragers. De behandelmogelijkheden zijn uitsluitend symptomatische van aard.
Het zijn met name de neuropsychiatrische en cognitieve symptomen die zich vroeg in de ziekte aankondigen, elkaar versterken en een buitengewoon invaliderend effect hebben op het functioneren in het dagelijks leven. Te denken valt aan prikkelbaarheid, apathie, executieve functiestoornissen, rigiditeit in denken, mentale traagheid, depressie, psychose, problemen in de sociale cognitie en een ernstige stoornis in het oordeels- en kritiek vermogen. De combinatie van symptomen leidt veelal tot vroegtijdige arbeidsuitval, relatieproblemen en ernstige gedragsproblemen. Later in de ziekte zijn er bijkomend diverse invaliderende motorische problemen zoals chorea, dystonie, balansproblemen en frequent vallen.
Het merendeel van de patiënten is vroeger of later aangewezen op multidisciplinaire institutionele zorg. Vanwege de complexiteit van het beeld en de frequent voorkomende gedragsproblemen kan hiervoor doorgaans geen beroep gedaan worden op de GGZ of een regulier verpleeghuis. Voor een passend zorgaanbod zijn patiënten aangewezen op erkende gespecialiseerde centra met een bovenregionale functie.
Bijzondere Bekwaamheid
Om de voorsprong die in Nederland is opgebouwd op gebied van multidisciplinaire, ambulante en institutionele zorg voor mensen met de ziekte van Huntington nationaal en internationaal te waarborgen en te verstevigen, is behoefte aan specialisten ouderengeneeskunde die een bijdrage willen leveren aan de verdere ontwikkeling van hoogwaardige zorg en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan.
Vandaar dat vanuit de gespecialiseerde Huntingtoncentra in Nederland is de vraag ontstond om specialisten ouderengeneeskunde voldoende toe te rusten om de rol van erkende Huntingtonzorgspecialist te kunnen vervullen. Om dit doel te bereiken is de opleiding Bijzondere bekwaamheid Huntingtonzorg ontwikkeld.
Tijdens het opleidingstraject zijn de deelnemers aan de Bijzondere bekwaamheid Huntingtonzorg werkzaam binnen één van de specialistische centra in Nederland, of hebben zij enkele Huntington patiënten binnen de muren of in de ambulante caseload van de instelling. Op deze wijze is er een directe koppeling mogelijk tussen theorie en praktijk, kan het geleerde toegepast worden en vind de gewenste kwaliteitsverbetering plaats.
Zorg- en expertisecentrum die aangesloten zijn bij het Huntington Netwerk Nederland, waar ook de deelnemers aan de Bijzondere Bekwaamheid Huntington grotendeels aan verbonden zijn, zijn te raadplegen via www.huntington.nl.
Het jaar 2018-2019
Het eerste jaar van de opleiding begon na de zomer in 2018 met een groep van 12 Specialisten Ouderengeneeskunde. Rode draad in de opleiding is de Wetenschappelijke vorming. Tijdens elke opleidingsdag, waarvan er 5 per jaar plaatsvinden, wordt er aandacht besteed aan dit onderwerp. In het eerste jaar was dit voornamelijk het lezen van verschillende wetenschappelijke artikelen. In het tweede jaar van de opleiding zullen de Specialisten Ouderengeneeskunde zelfstandig aan de slag gaan met het voorbereiden van een wetenschappelijk onderzoek.
Belangrijke thema’s tijdens de opleidingsdagen waren de recente ontwikkelingen op gebied van onderzoek, cognitie, motoriek, taal- en slikstoornissen, erfelijkheid en ethiek, neuropsychiatrie en genetica en ethiek. Per dag kwamen telkens 2 onderwerpen aan bod en werden gepresenteerd aan de Specialisten Ouderengeneeskunde door verschillende sprekers met ervaring op het gebied van de ziekte van Huntington.
Organisatorisch vonden er ook een grote verandering plaats. Zo nam Fleur Veldkamp in maart het stokje over van Saskia van Eck. En toen aan het einde van het studiejaar Welmoed Liefrick verhuisde naar het buitenland werd zij vervangen door Kasper van der Zwaan. Voor verdere informatie over de Bijzondere bekwaamheid Huntingtonzorg kunt u terecht dan ook bij hen als opleidingscoördinatoren terecht: Kasper van der Zwaan K.F.van_der_Zwaan@lumc.nl en Fleur Veldkamp F.C.M.Veldkamp@lumc.nl
