Zaterdagedities van de landelijke kranten openen bijna iedere week met uitvoerige berichten over de toename van het aantal ouderen in ons land. Afwisselend in de spotlights staan de maatschappelijke effecten op medische en langdurende zorg, pensioenen, huisvesting voor ouderen en bijvoorbeeld de decentrale financiering van zorg en welzijn. Binnen de medische zorg spelen niet alleen maatschappelijke discussies over de organisatie en financiering. Juist hier spelen ook de maatschappelijke discussies over de waarde van de derde levensfase, over waarde-gedreven zorg, en bijvoorbeeld over voltooid leven.
Deze actuele maatschappelijke discussies raken de individuele mogelijkheden en keuzes van ouderen in de zorg volop. Daarom kunnen we medische professionals niet blijven opleiden en nascholen binnen de huidige grenzen van professies en disciplines. Immers, de maatschappelijke uitdagingen bevinden zich juist op de grensgebieden van de professies en disciplines.
Alleen door samenwerken kan de nodige slimheid en synergie ontstaan in dit nieuwe brede vakgebied. Dit vraagt om medische professionals die niet alleen goed zijn in hun eigen vak, maar juist als expert interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken. In de afgelopen jaren zijn binnen het LUMC steeds meer initiatieven ontstaan om deze nieuwe medische professionals op te leiden. Allereerst ontwikkelen de klinische opleidingen zich steeds richting het overdragen van brede kennis en moderne vaardigheden. Daarnaast worden in opleidingen en nascholing steeds meer interdisciplinair gewerkt. De twee-jarige kaderopleiding Eerstelijns Ouderengeneeskunde is hiervan een voorbeeld, met huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en enkele specialisten als deelnemers. De intensieve interactie tussen de disciplines leidt tot spannende regionale verbeter- en samenwerkingsplannen, die anders wellicht niet konden ontstaan.
De volgende noodzakelijke stap is om ook andere professionals voor deze maatschappelijke vraagstukken op te leiden. Met de nieuwe eenjarige master Vitality and Ageing biedt het LUMC een opleiding voor een brede groep academische professionals die zich willen hard maken voor een betere zorg voor ouderen. Als we hierbij de interdisciplinaire expertise van de LUMC-Campus in Den Haag optellen, dan heeft het LUMC alle mogelijkheden om nieuwe talenten op te leiden voor deze maatschappelijke uitdaging.
Sinds 2018 bouwen de verschillende LUMC-opleidingen daarom samen aan een gedeeld programma onder de werktitel ‘Age’. Dit zal bijvoorbeeld bestaan uit een menu van interdisciplinair en interprofessioneel onderwijs om nieuwe experts op te leiden. Gezamenlijk met alle LUMC-expertise in de zorg, innovatie, het onderzoek en met een uitgebreid regionaal netwerk is AGE een ideale real-life werkplaats om nieuwe talenten op te leiden. Actueler en leuker kan het onderwijs over ouderen, ouderengeneeskunde en ouderenzorg niet worden!
Vitality Valley Leiden
dr. David van Bodegom, Leyden Academy on Vitality and Ageing
SOOL noemt Leiden vaak het Silicon valley van de ouderengeneeskunde. Nergens is de aandacht voor veroudering zo geconcentreerd, en tegelijk zo breed aanwezig als in Leiden. In Leiden worden professionals vanuit verschillende achtergronden voorbereid op een toekomst met veel oudere patiënten. Wij leiden basisartsen op met een brede blik, die allemaal een coschap ouderengeneeskunde hebben gehad. Wie geïnteresseerd raakt kan zich bij de master Vitality and Ageing nog een jaar lang extra verdiepen en bekwamen in veroudering en ouderenzorg. Ook de vervolgopleidingen zijn goed vertegenwoordigd: specialisten ouderengeneeskunde, maar ook kader-huisartsen ouderengeneeskunde en internisten met de specialisatie ouderengeneeskunde.
Deze actuele maatschappelijke discussies raken de individuele mogelijkheden en keuzes van ouderen in de zorg volop. Daarom kunnen we medische professionals niet blijven opleiden en nascholen binnen de huidige grenzen van professies en disciplines. Immers, de maatschappelijke uitdagingen bevinden zich juist op de grensgebieden van de professies en disciplines.
Alleen door samenwerken kan de nodige slimheid en synergie ontstaan in dit nieuwe brede vakgebied. Dit vraagt om medische professionals die niet alleen goed zijn in hun eigen vak, maar juist als expert interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken. In de afgelopen jaren zijn binnen het LUMC steeds meer initiatieven ontstaan om deze nieuwe medische professionals op te leiden. Allereerst ontwikkelen de klinische opleidingen zich steeds richting het overdragen van brede kennis en moderne vaardigheden. Daarnaast worden in opleidingen en nascholing steeds meer interdisciplinair gewerkt. De twee-jarige kaderopleiding Eerstelijns Ouderengeneeskunde is hiervan een voorbeeld, met huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en enkele specialisten als deelnemers. De intensieve interactie tussen de disciplines leidt tot spannende regionale verbeter- en samenwerkingsplannen, die anders wellicht niet konden ontstaan.
De volgende noodzakelijke stap is om ook andere professionals voor deze maatschappelijke vraagstukken op te leiden. Met de nieuwe eenjarige master Vitality and Ageing biedt het LUMC een opleiding voor een brede groep academische professionals die zich willen hard maken voor een betere zorg voor ouderen. Als we hierbij de interdisciplinaire expertise van de LUMC-Campus in Den Haag optellen, dan heeft het LUMC alle mogelijkheden om nieuwe talenten op te leiden voor deze maatschappelijke uitdaging.
Sinds 2018 bouwen de verschillende LUMC-opleidingen daarom samen aan een gedeeld programma onder de werktitel ‘Age’. Dit zal bijvoorbeeld bestaan uit een menu van interdisciplinair en interprofessioneel onderwijs om nieuwe experts op te leiden. Gezamenlijk met alle LUMC-expertise in de zorg, innovatie, het onderzoek en met een uitgebreid regionaal netwerk is AGE een ideale real-life werkplaats om nieuwe talenten op te leiden. Actueler en leuker kan het onderwijs over ouderen, ouderengeneeskunde en ouderenzorg niet worden!
Over ouderengeneeskunde en aardappelen
dr. Simon Mooijaart, internist-ouderengeneeskunde LUMC
Specialist-ouderengeneeskunde, internist-ouderengeneeskunde: po-tee-to, po-ta-to. Althans, voor de buitenwereld. We zijn tenslotte allemaal specialist en we werken allemaal met ouderen. Bovendien zijn er ook nog klinisch geriaters en kaderhuisartsen ouderengeneeskunde en nog vele anderen die zich met de zorg voor de oudere patiënt bezighouden. Het is niet helemaal onlogisch dat niet iedereen het meer begrijpt wie precies wat doet. Maar misschien is dat ook niet zo erg. Als het voor onze oudere patiënt maar geen probleem is. En is het dat?
Ons gezondheidszorgsysteem verandert in rap tempo: nieuwe zorgwetten, zorgverplaatsingen en transmurale netwerken: het zijn allemaal kleine revoluties. Het is bijna niet meer bij te houden of te bevatten voor 1 professional in 1 instituut. Gelukkig wordt er in en rond Leiden naar harte lust samengewerkt! Over de muren van de ijzeren gordijnen die vroeger hingen tussen thuis, ziekenhuis en verpleeghuis. Vanuit de spoedeisende hulp van het LUMC bouwden we bijvoorbeeld eerst een zorgbrug naar de Geriatrische Revalidatie Zorg in Revitel. Nu wordt er samen met o.a. specialisten-ouderengeneeskunde en huisartsen een nieuwe "Opname en herstel-afdeling" in het ziekenhuis ingericht. Van opgenomen kwetsbare ouderen wordt al op dag 1 al een herstel- en ontslagplan gemaakt en als nodig direct al voorbereid voor ELV of GRZ, en de wijkverpleegkundige kijkt ook direct al mee. En als het nodig is om patiënten voor hun ziekte tijdens hun herstel langer te vervolgen na ontslag dan organiseren we dat vanuit het ziekenhuis: thuis of in het verpleeghuis. Muren brokkelen langzaam af, de ouderen patiënt profiteert door een sneller herstel en de juiste zorg op de juiste plek.
Wat ervoor nodig is om dat van de grond te krijgen, is niet zozeer een heldere taakafbakening tussen professionals (of nog erger: domeinstrijd), maar een gedetailleerd plan gericht op wat de individuele oudere patiënt nodig heeft. De kennis en kunde die nodig zijn om die zorg te leveren kun je het best dus ook multi-disciplinair onderwijzen aan de professionals samen: huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde, internisten-ouderengeneeskunde en wie weet wie nog meer samen in 1 klaslokaal. Als docent of als student. Dat is gezellig en dan wordt er automatisch ook veel opgestoken over transmuraal en multi-disciplinair werken. En zie daar het concept van de AGE Campus van het LUMC: alle professionals samen, over de muren heen, rondom de patiënt. Net als heerlijke patatjes samen in een zak, onder een laag mayonaise…
Het universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland (UNC-ZH)
Eveline Korving
Bij de opleiding Specialisme Ouderengeneeskunde in Leiden kun je je opleiding combineren met het doen van wetenschappelijk onderzoek. Hierin ligt een belangrijke samenwerking voor SOOL met het UNC-ZH. Veel van deze onderzoeken worden uitgevoerd in het UNC-ZH: artsen in opleiding tot onderzoeker (aioto’s) doen hun onderzoek in de organisaties uit het netwerk.
Voorbeelden van onderzoek
Verschillende artsen in opleiding volgen dit aioto-traject en doen hun onderzoek in ons netwerk. Daarbij krijgen zij ook onderzoeksbegeleiding vanuit de staf van het netwerk. Bekijk bijvoorbeeld de onderzoeken die in 2019 ook liepen:
Eind 2019 startte ook Bianca de Jong Schmit met een deelonderzoek van de DANTON-studie.
Kennisontwikkeling in de ouderenzorg
Ook masterstudenten Vitality & Ageing van het LUMC doen onderzoek in het UNC-ZH. De opleidingen en het netwerk bieden samen een mooi platform voor kennisontwikkeling in de ouderenzorg. Om nog meer uitwisseling met het onderwijs te bewerkstelligen zijn we een samenwerkingsverband aangegaan met Vitale Delta (4 hogescholen) en met Hogeschool Utrecht (op geriatrische revalidatie).
Onze speerpunten van onderzoek
Het Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland (UNC-ZH) bestaat sinds 2005. Dit netwerk is een samenwerkingsverband tussen de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde (PHEG) van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en twaalf grote zorgorganisaties in Zuid-Holland. Alle deelnemers van het netwerk zetten zich in voor wetenschappelijk onderzoek om zo de ouderenzorg te kunnen verbeteren.
De speerpunten van onderzoek binnen ons netwerk zijn: geriatrische revalidatie, kwaliteit van leven bij dementie en palliatieve zorg bij dementie. Door het gezamenlijk uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek op deze speerpunten vindt structurele verbinding plaats tussen wetenschap en praktijk. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de wensen en behoeften van verpleeghuisbewoners, door hen zelf en cliëntenraden actief te betrekken. Binnen onze speerpunten lopen verschillende onderzoeken die te vinden zijn op onze website unc-zh.nl
Motor tot verbinding
Het LUMC heeft in de ouderenzorg o.a. als missie om zorg, onderzoek en onderwijs/opleiding en nascholing te verbinden. De afdeling PHEG heeft het voordeel dat voor de huisarts- en specialist ouderengeneeskunde onderzoek, opleiding, nascholing en onderwijs heel dicht bij elkaar is georganiseerd. Daarnaast zijn zowel de landelijke NHG-kaderopleiding ouderenzorg voor huisartsen en de landelijke kaderopleiding specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn beide aan de afdeling PHEG verbonden. Deze kaderopleidingen hebben een uitstekende samenwerking, zo zijn er bijvoorbeeld regelmatig gezamenlijke terugkomdagen.
De lid organisaties in het UNC-ZH participeren in het onderzoek, het onderwijs voor de studenten geneeskunde (o.a. zorgstages), de opleiding voor huisartsen én de opleiding voor specialisten ouderengeneeskunde. De deskundigheid van de professionals van de UNC-ZH organisaties worden ook actief ingezet bij nascholingsactiviteiten van het opleidingsinstituut specialisme ouderengeneeskunde (o.a. in de Wetenschapsavond ouderengeneeskunde) en Boerhaave nascholing.
2. Leiden: Silicon Valley van de ouderengeneeskunde
Sinds 2018 bouwen de verschillende LUMC-opleidingen daarom samen aan een gedeeld programma onder de werktitel ‘Age’. Dit zal bijvoorbeeld bestaan uit een menu van interdisciplinair en interprofessioneel onderwijs om nieuwe experts op te leiden. Gezamenlijk met alle LUMC-expertise in de zorg, innovatie, het onderzoek en met een uitgebreid regionaal netwerk is AGE een ideale real-life werkplaats om nieuwe talenten op te leiden. Actueler en leuker kan het onderwijs over ouderen, ouderengeneeskunde en ouderenzorg niet worden!
